Gdy wizualna ocena jakości wykonania połączenia spawanego jest niewystarczająca, w celu oceny spójności materiału i tym samym wytrzymałości konstrukcji zleca się realizację badań specjalistycznych NDT (nieniszczących). Jedną z najpopularniejszych metod oceny jakości połączeń spawanych jest badanie PT (penetracyjne), które można wykonać praktycznie w każdych warunkach, bez konieczności sięgania po skomplikowany sprzęt.
Badanie bez niszczenia materiału
W przypadku konstrukcji stalowych realizacja badań nieniszczących jest jedną z podstawowych, zalecanych metod oceny jakości wykonanych prac spawalniczych. Warto przy tym podkreślić, że badania penetracyjne PT nie mają najmniejszego wpływu na wytrzymałość badanej konstrukcji, nie przyczyniają się do jej osłabienia czy pogorszenia innych, równie ważnych dla jej trwałości parametrów technicznych. Badanie PT nie przyczynia się również do powiększenia istniejących ubytków, nieciągłości, pęknięć czy rys wnikających w głąb analizowanego materiału. Ułatwia jedynie ich wykrycie. Dzięki temu możliwie jest przeprowadzenie prac naprawczych lub wzmacniających jedynie na osłabionych elementach konstrukcyjnych, co w konsekwencji pozwala osiągnąć znaczące oszczędności.
Etapy badania z wykorzystaniem metody penetracyjnej
Pierwszy etap badania penetracyjnego wymaga oczyszczenia fragmentu materiału, który będzie poddawany analizie. W przypadku połączeń spawanych należy usunąć warstwę żużlu, ewentualną rdzę, oczyścić badaną powierzchnię z olejów i smarów. Prace przygotowawcze muszą być przeprowadzone niezwykle starannie. W innym przypadku wyniki badań mogą być zafałszowane. Drugi etap to naniesienie na badany fragment materiału, na przykład na spoinę, specjalnego preparatu nazywanego penetratorem. Etap trzeci rozpoczyna się po kilkunastu minutach od momentu naniesienia penetratora i polega na usunięciu jego nadmiaru z analizowanej powierzchni. W ostatnim etapie używa się specjalnego wywoływacza. Nanosi się jego niewielką ilość na badany fragment materiału i jeśli są w nim jakieś nieciągłości, w które wniknął penetrant, stają się one widoczne. Badanie PT pozwala wykryć niewidoczne gołym okiem szczeliny, rysy, pęknięcia i inne ubytki, które mogą wpływać na osłabienie połączenia spawanego i całej konstrukcji.
Jakość wykonania spoin można oceniać nie tylko z wykorzystaniem metody penetracyjnej, ale także bardziej wymagających badań, takich jak badania magnetyczno-proszkowe, radiograficzne, ultradźwiękowe i inne. Badania penetracyjne są jednak najprostsze i dość tanie, a ich skuteczność zwłaszcza w przypadku połączeń spawanych jest bardzo wysoka.
